Wie vandaag door de straten van Wenen wandelt, ziet op elke hoek sporen van een rijk verleden. Paleizen, barokke gevels en statige koffiehuizen herinneren aan een tijd waarin Wenen niet zomaar een stad was, maar het kloppende hart van een rijk dat eeuwenlang Europa mede vormgaf.
Van Romeinse nederzetting tot hoofdstad van een rijk
De geschiedenis van Wenen begint al rond 15 voor Christus, toen de Romeinen hier het legerkamp Vindobona stichtten. Eeuwen later, in 1221, kreeg Wenen stadsrechten en groeide het uit tot een belangrijk handelscentrum aan de Donau. In 1438 werd het de residentie van de Habsburgers, die de stad omvormden tot een van de machtigste hoofdsteden van Europa. Vanuit Wenen werd eeuwenlang geregeerd over het Heilige Roomse Rijk en later over de Oostenrijks-Hongaarse monarchie.
Eeuwenlang een hotspot voor kunst, muziek en cultuur
Onder invloed van de Habsburgers bloeide Wenen op als centrum van kunst, wetenschap en muziek. De stad trok componisten als Mozart, Haydn, Beethoven en later Strauss aan, die hier hun grootste werken schreven. De elegantie van die tijd is nog steeds voelbaar in de Weense Staatsopera, de concertzalen en de klassieke bals die tot vandaag worden georganiseerd.
Niet alleen muziek, maar ook schilderkunst en architectuur kregen er een podium: kunstenaars als Gustav Klimt en Otto Wagner gaven de stad rond 1900 haar unieke jugendstil-gezicht.
Het stempel van de Habsburgers
De macht van de Habsburgers drukte eeuwenlang een stempel op Wenen. Hun paleizen, van de Hofburg tot Schönbrunn, vertellen het verhaal van een dynastie die Europa bestuurde met pracht en praal. Keizer Frans Jozef I regeerde bijna zeventig jaar en maakte de stad tot een toonbeeld van grandeur, maar ook van discipline en traditie. Zijn vrouw, keizerin Elisabeth – beter bekend als Sisi – werd het symbool van romantiek, vrijheid en tragiek. Haar levensverhaal spreekt nog altijd tot de verbeelding, en in de Hofburg kun je vandaag een uitgebreid museum bezoeken dat aan haar is gewijd.
Lees alles over Schloss Schönbrunn
Sisi: de mythe van een keizerin
foto: public domain
Sisi werd wereldberoemd door de filmtrilogie van Ernst Marischka uit de jaren vijftig, waarin Romy Schneider haar vertolkte. De films toonden een geïdealiseerde versie van haar leven, maar maakten haar onsterfelijk. Elk jaar tijdens de feestdagen zijn ze opnieuw op televisie te zien in Oostenrijk, Duitsland en zelfs Nederland. Wie door Wenen loopt, merkt hoe sterk haar erfenis nog leeft – van haar standbeeld in het Volksgarten tot haar voormalige vertrekken in Schönbrunn.
De stad van de dromen
Aan het begin van de 20e eeuw kreeg Wenen een nieuwe bijnaam: de stad van de dromen. Hier werkte Sigmund Freud, de grondlegger van de psychoanalyse, die met zijn theorieën over het onderbewuste een nieuw hoofdstuk in de menselijke geest opende. Zijn voormalige woonhuis is nu het Freud Museum, waar je letterlijk kunt binnenkijken in het brein van een man die de moderne psychologie veranderde.
Wenen na de Tweede Wereldoorlog
Na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog werd Wenen verdeeld in vier bezettingszones, bestuurd door de geallieerden: de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en de Sovjetunie. De stad herstelde langzaam uit de chaos, maar de sfeer van wantrouwen, spionage en overleven bleef voelbaar.
Die periode werd meesterlijk verbeeld in de film The Third Man (1949), waarin de Britse schrijver Graham Greene het naoorlogse Wenen als decor gebruikte voor een verhaal vol morele dubbelzinnigheid. De duistere, met schaduwen gevulde scènes in de Weense riolen tonen een stad die haar glans verloren heeft, maar waarin alweer het nieuwe Europa wordt geboren.
De iconische zither-muziek van Anton Karas en de beelden van het reuzenrad in het Prater zijn sindsdien onlosmakelijk verbonden met de stad.
Vanaf de jaren vijftig bloeide Wenen weer op. De neutraliteit van Oostenrijk (vanaf 1955) bracht stabiliteit, en Wenen groeide uit tot een diplomatiek centrum van formaat. Vandaag is de stad opnieuw een plek waar culturen samenkomen; niet langer een verdeelde hoofdstad, maar een open, levendige metropool met een onmiskenbare eigen ziel.
Van keizerstad tot wereldstad
Wenen is vandaag de dag meer dan een museum van haar verleden. De stad huisvest internationale organisaties als de Verenigde Naties en de OPEC, en speelt een belangrijke rol in de Europese diplomatie. Toch heeft ze haar karakter behouden: de grandeur van de Habsburgers, de verfijnde cultuur en de liefde voor muziek en traditie zijn nog altijd voelbaar.
In de koffiehuizen wordt nog steeds gedebatteerd over kunst en politiek, net als in de tijd van Freud en Klimt. Tussen de jugendstilgebouwen, de moderne architectuur en de levendige markten voel je hoe Wenen zich voortdurend opnieuw uitvindt – met respect voor haar verleden, maar met de blik stevig op de toekomst gericht.